งานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโรงเรียนคงทองวิทยา

อำเภอดอนตูม จังหวัดนครปฐม

1. ความหมายของระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

     ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  เป็นกระบวนการดำเนินงานดูแลช่วยเหลือนักเรียนอย่างมีขั้นตอน  พร้อมด้วยวิธีการและเครื่องมือการทำงานที่ชัดเจนโดยมีครูที่ปรึกษาเป็นบุคลากรหลักในการดำเนินการดังกล่าว  และมีการประสานความร่วมมืออย่างใกล้ชิดกับครูที่เกี่ยวข้อง ผู้ปกครองหรือบุคคลภายนอกที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน

     การดูแลช่วยเหลือ  หมายรวมถึง  การส่งเสริม  การป้องกัน  และการแก้ไขปัญหาโดยวิธีการและเครื่องมือสำหรับครูที่ปรึกษาและบุคลากรที่เกี่ยวข้อง  เพื่อใช้ในการดำเนินงานพัฒนานักเรียนให้มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์และปลอดภัยจากสารเสพติด(หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมสามัญศึกษา,2546)

     สรุป การดูแลช่วยเหลือนักเรียน หมายถึง การกระทำที่ช่วยสนับสนุนส่งเสริม พัฒนาให้นักเรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์  และมีคุณภาพ  ตามที่สังคมต้องการ

 

2. การบริหารงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

     ในปีการศึกษา 2548 สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้กำหนดกรอบและแนวทาง การนำกลยุทธ์สู่การปฏิบัติ  เพื่อให้สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาทั้ง 175 เขตและสถานศึกษาทั่วประเทศ นำไปกำหนดกรอบและแนวทางระดับเขตและสถานศึกษาให้สอดคล้องกันต่อไป  สำหรับระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนคงทองวิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 9 จัดให้มีกระบวนการและขั้นตอนของระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน เป็นกระบวนการดำเนินงานดูแลช่วยเหลือนักเรียนอย่างเป็นระบบมีขั้นตอน มีครูที่ปรึกษาเป็นบุคลากรหลักในการดำเนินงาน โดยการมีส่วนร่วมของบุคลากรทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องทั้งภายในและนอกสถานศึกษา ได้แก่ คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้ปกครอง ชุมชน ผู้บริหาร และครูทุกคน มีวิธีการและเครื่องมือที่ชัดเจน มีมาตรฐานคุณภาพ และมีหลักฐานการทำงานที่ตรวจสอบได้

 

องค์ประกอบที่สำคัญในการดำเนินงานตามระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ประกอบด้วย

1. ผู้บริหารโรงเรียน ผู้ช่วยผู้บริหารทุกฝ่าย ตระหนักถึงความสำคัญของระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน และให้การสนับสนุนการดำเนินงานหรือร่วมกิจกรรมตามความเหมาะสมอย่างสม่ำเสมอ

2. ครูทุกคนและผู้ที่เกี่ยวข้องจำเป็นต้องมีความตระหนักในความสำคัญของระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนมีทัศนคติที่ดีต่อนักเรียน และมีความสุขที่จะพัฒนานักเรียนในทุกด้าน

3. คณะกรรมการหรือคณะทำงานทุกคณะ ต้องมีการประสานงานอย่างใกล้ชิด และมีการประชุมในแต่ละคณะอย่างสม่ำเสมอตามที่กำหนด

4. ครูที่ปรึกษาเป็นบุคลากรหลักในการดำเนินงาน โดยต้องได้รับความร่วมมือจากผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย

5. การอบรมให้ความรู้และทักษะ รวมทั้งการเผยแพร่ข้อมูล ความรู้แก่ครูที่ปรึกษาหรือผู้เกี่ยวข้องในเรื่องที่เอื้อประโยชน์ต่อการดูแลช่วยเหลือนักเรียนในสิ่งที่จำเป็นโดยเฉพาะเรื่องทักษะการปรึกษาเบื้องต้น และแนวทางการแก้ไขปัญหาต่างๆ ของนักเรียน

 

     กระบวนการดำเนินงานตามระบบการดูแลช่วยเหนือนักเรียนโดยครูที่ปรึกษาเป็นบุคลากรหลักในการปฏิบัติงานมีองค์ประกอบสำคัญ  5  ประการ  คือ

1.   การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล

2.   การคัดกรองนักเรียน

3.   การส่งเสริมนักเรียน

4.   การป้องกันและแก้ไขปัญหา

5.   การส่งต่อ

      กระบวนการดำเนินงานทั้ง  5  ประการดังกล่าว  แสดงให้เห็นเป็นแผนภูมิดังนี้

 

 

     กระบวนการดำเนินงานตามระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนเป็นหน้าที่และความรับผิดชอบของครูที่ปรึกษาตลอดกระบวนการ โดยมีการประสานงานหรือรับการสนับสนุนจากผู้บริหาร  ครูที่เกี่ยวข้อง  รวมถึงผู้ปกครอง ซึ่งมีวิธีการและเครื่องมือตัวอย่างสรุปได้  ดังนี้

 

กระบวนการดำเนินงาน

วิธีการ

เครื่องมือ

1.  การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล

     1.1  ด้านความสามารถ

            -  การเรียน

            -  ความสามารถอื่น ๆ

     1.2  ด้านสุขภาพ

            -  ร่างกาย

            -  จิตใจ 

            -  พฤติกรรม

     1.3  ด้านครอบครัว

            -  เศรษฐกิจ

            -  การคุ้มครองนักเรียน

    1.4  ด้านอื่น ๆ

ศึกษาข้อมูลจากการใช้

1)  ระเบียนสะสม

2)  แบบประเมินพฤติกรรมเด็ก  (SDQ)

3)  อื่น ๆ

     -  แบบประเมินความฉลาดทาง 

        อารมณ์  (E.Q.)

     -  แบบสัมภาษณ์นักเรียน

     -  แบบสังเกตพฤติกรรม

        นักเรียน

     -  แบบสัมภาษณ์ผู้ปกครอง

        และเยี่ยมบ้านนักเรียน

                     ฯลฯ

 

1)  ระเบียนสะสม

2)  แบบประเมินพฤติกรรมเด็ก 

     (SDQ)  หรือ

3)  อื่น ๆ  เช่น

      -  แบบประเมินความฉลาด 

         ทางอารมณ์  (E.Q.)

     -  แบบสัมภาษณ์นักเรียน

     -  แบบสัมภาษณ์ผู้ปกครอง

        และเยี่ยมบ้านนักเรียน

     -  แบบบันทึกการตรวจสุขภาพด้วยตนเอง

                        ฯลฯ

2.  การคัดกรองนักเรียน

     2.1  กลุ่มปกติ

     2.2  กลุ่มเสี่ยง/มีปัญหา

ดำเนินการต่อไปนี้

1)  วิเคราะห์ข้อมูลจาก

      1.1  ระเบียนสะสม

      1.2  แบบประเมินพฤติกรรม

             เด็ก  (SDQ)

1.3    แหล่งข้อมูลอื่น ๆ

2)  คัดกรองนักเรียนตามเกณฑ์  

     การคัดกรองของโรงเรียน

 

1)  เกณฑ์การคัดกรองนักเรียน

2)  แบบสรุปผลการคัดกรองและ ช่วยเหลือนักเรียนเป็น

      รายบุคคล

3)  แบบสรุปผลการคัดกรอง

     นักเรียนเป็นห้อง

 

กระบวนการดำเนินงาน

วิธีการ

เครื่องมือ

3.  การส่งเสริมนักเรียน

(สำหรับนักเรียนทุกกลุ่ม)

ดำเนินการต่อไปนี้

1)  จัดกิจกรรมโฮมรูม  (Homeroom)

 

2)  จัดประชุมผู้ปกครองชั้นเรียน

      (Classroom   meeting)  หรือ

3)  จัดกิจกรรมอื่น ๆ  ที่ครูพิจารณา

ว่าเหมาะสมในการส่งเสริม

นักเรียนให้มีคุณภาพมากขึ้น

 

1)  แนวทางการจัดกิจกรรม            

     โฮมรูมของโรงเรียน

2)  แนวทางการจัดกิจกรรม

     ประชุมผู้ปกคอรงชั้นเรียนของ

     โรงเรียน

3)  แบบบันทึก/สรุปประเมินผล

     การดำเนินกิจกรรมโฮมรูม

ประชุมผู้ปกครองชั้นเรียน

อื่น ๆ

4.  การป้องกันและแก้ไข

    ปัญหา  (จำเป็นอย่างมากสำหรับนักเรียนกลุ่มเสี่ยง/มีปัญหา)

ดำเนินการต่อไปนี้

1)  ให้การศึกษาเบื้องต้น

2)  ประสานงานกับครูและ

     ผู้เกี่ยวข้องอื่นๆ  เพื่อการจัด

     กิจกรรมสำหรับการป้องกัน

     และช่วยเหลือแก้ไขปัญหาของ

     นักเรียน  คือ

2.1)    กิจกรรมในห้องเรียน

2.2)    กิจกรรมเสริมหลักสูตร

2.3)    กิจกรรมเพื่อนช่วยเพื่อน

2.4)    กิจกรรมซ่อมเสริม

2.5)    กิจกรรมสื่อสาร(SMS)

กับผู้ปกครอง

 

1)  แนวทางการจัดกิจกรรมเพื่อ

การป้องกันและแก้ไขปัญหา

ของนักเรียน  5  กิจกรรม

2)  แบบบันทึกสรุปผลการคัด

กรองและช่วยเหลือนักเรียน

เป็นรายบุคคล

3)  แบบบันทึกรายงานผลการดูแล 

     ช่วยเหลือนักเรียน

 

กระบวนการดำเนินงาน

วิธีการ

เครื่องมือ

5.  การส่งต่อ

     5.1  ส่งต่อภายใน

     5.2  ส่งต่อภายนอก

ดำเนินการต่อไปนี้

1)  บันทึกการส่งนักเรียนไปยังครู

     ที่เกี่ยวข้องในการช่วยเหลือ 

     นักเรียนต่อไป เช่น ครูแนะแนว 

 ครูปกครอง  ครูประจำวิชา  

ครูพยาบาล  เป็นต้น  ซึ่ง เป็นการ

ส่งต่อภายใน

2)  บันทึกการส่งนักเรียนไปยัง

     ผู้เชี่ยวชาญภายนอกโดยครู

     แนะแนวหรือฝ่ายปกครองเป็น

     ผู้ดำเนินการ  ซึ่งเป็นการส่งต่อ 

     ภายนอก

 

1)  แบบบันทึกการส่งต่อของ

     โรงเรียน

2)  แบบรายงานแจ้งผลการ

ช่วยเหลือนักเรียน

 

เอกสารระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน    ดาวน์โหลด   
1. รายงานการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียน ปีการศึกษา 2557 -Download-
2. สรุปการคัดกรอง -Download-
3. ประชุมผู้ปกครอง -Download-
4. การเยี่ยมบ้าน -Download-
5. การพัฒนางานระบบดูแล -Download-

Additional information